فلسفه
احترام کاظمی؛ محمدرضا شمشیری
دوره 14، شماره 26 ، فروردین 1401
چکیده
این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی فراهم آمده بهدنبال چگونگی تعامل عقل و دین بنا بر علیتی است که در فلسفه ابنسینا و مالبرانش اثبات شده است. این دو با نگاهی خدامحورانه، بهدنبال ارائه علیتی هستند که ذیل آن خدایی همخوان با دین را به اثبات رسانده و تصویری عقلانی و همخوان با آموزههای دینی از عالم نشان دهند. عالم ابنسینا عالمی ...
بیشتر
این مقاله که با روش توصیفی-تحلیلی فراهم آمده بهدنبال چگونگی تعامل عقل و دین بنا بر علیتی است که در فلسفه ابنسینا و مالبرانش اثبات شده است. این دو با نگاهی خدامحورانه، بهدنبال ارائه علیتی هستند که ذیل آن خدایی همخوان با دین را به اثبات رسانده و تصویری عقلانی و همخوان با آموزههای دینی از عالم نشان دهند. عالم ابنسینا عالمی است که در رأس آن خدای علتالعلل و در طول، علل ثانیه در زنجیرهای علی و معلولی نقش آفرینند. مالبرانش روابط علّی را به تعاقب پدیدهها تقلیل داد؛ مقارنهگرایی مطرح از سوی او همانا علیتی تکقطبی بود که در یک طرف آن، خدای همهکاره در مقام علت حقیقی و طرف دیگر آن ماده بیجان و بیتاثیر قرار دارد. مالبرانش تمامی تأثیر و تأثرات عالم را به خداوند سپرده است؛ نگاه خدامحورانه مالبرانش و استناد مستقیم فعل ارادی انسان به خداوند، وی را به جبرگرایی نزدیک و راه را بر تجربهگرایان افراطی چون هیوم باز میکند. در مقابل، ابنسینا ذیل اثبات مجردات و عقول عشره طولیه و عقل فعال، اختیار انسان را به رسمیت شناخته و ارادهی او را در عالم مؤثر میداند.
فلسفه
حسین رهنمایی؛ حسن کرمی محمدآبادی
دوره 13، شماره 25 ، مهر 1400، ، صفحه 130-145
چکیده
دین در گستره اندیشه ماکس وبر یک پدیده اجتماعی است. وبر با رویکرد کارکردگرایانه به تبیین دین پرداخته است. در نگاه کارکردگرایانه به دین مبدأ فاعلی و غایی هستی کنار گذاشته میشود و صرفاً به گزارههای دینی بدون درنظرگرفتن ابتدا و انتهای آن نگریسته میشود، اما ماکس وبر برخلاف سایر جامعهشناسان صرفاً به نگاه کارکردگرایانه اکتفا ...
بیشتر
دین در گستره اندیشه ماکس وبر یک پدیده اجتماعی است. وبر با رویکرد کارکردگرایانه به تبیین دین پرداخته است. در نگاه کارکردگرایانه به دین مبدأ فاعلی و غایی هستی کنار گذاشته میشود و صرفاً به گزارههای دینی بدون درنظرگرفتن ابتدا و انتهای آن نگریسته میشود، اما ماکس وبر برخلاف سایر جامعهشناسان صرفاً به نگاه کارکردگرایانه اکتفا نکرده است و در جامعهشناسی دین خود به بررسی سایر جنبههای دین نیز پرداخته است. دین در اندیشه وبر مجموعهای از تعالیم است که شامل باورها و اخلاقیات برای رسیدن به رستگاری است. در این اندیشه خدا در رأس عالم به عنوان مبدا ارزشها قرار میگیرد، پیامبر به عنوان حامل پیام خدا و محرک تغییرات اجتماعی و منجی به عنوان واسطهای بین خدا و مردم قرار میگیرد که مأمور رساندن دعا و خواستههای مردم به خدا و تضمین کننده رستگاری و کاهنده رنجها است. در اخلاقیات نیز زهد و پرهیز از گناه دو مؤلفه اصلی است. ایمان به باورها و پایبندی به اخلاقیات موجد وصول به رستگاری است. خدا، پیامبر، منجی، گناه، زهد و رستگاری کلیدواژگانی هستند که در این نوشتار بر مبانی روش توصیفی-تحلیلی هندسه دین در نگاه ماکس وبر را به تصویر کشیده است.
مجتبی سرگزی پور؛ نادر مختاری افراکتی؛ امیر بارانی
دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، ، صفحه 203-230
چکیده
عقل و شرع مباحثی نو در حیطهی علوم انسانی نیست و کتب اندیشمندان مشحون از تحلیلهای عمیق در این باب است. آنچه در بحث مذکور حائز اهمیت است، سخن از ارتباط این دو است. کاشانی برخلاف مسلک اخباری خود به استفادهی گونهای از عقل در فهم احکام شرع معتقد است، به این شکل که از عقل استدلالی بهعنوان یک ابزار برای رسیدن به حکم شرعی ...
بیشتر
عقل و شرع مباحثی نو در حیطهی علوم انسانی نیست و کتب اندیشمندان مشحون از تحلیلهای عمیق در این باب است. آنچه در بحث مذکور حائز اهمیت است، سخن از ارتباط این دو است. کاشانی برخلاف مسلک اخباری خود به استفادهی گونهای از عقل در فهم احکام شرع معتقد است، به این شکل که از عقل استدلالی بهعنوان یک ابزار برای رسیدن به حکم شرعی از منابع تعریفشده آن به کار گرفته میشود. این سخن بر خلاف نظر معتقدین به دلیل عقلی، و مباین با نظر کسانی است که عقل را منبع استنباط حکم شرعی می دانند؛ نوع نگرش او نسبت به عقل و ماهیت ابزارگونهاش برای رسیدن به حکم شرعی از منابع تعریف شده، شیوهی تفقه وی را به مجتهدان نزدیک میسازد و روش تفقه اخباری او را از دیگر اخباریان متمایز میکند. میرداماد عقل را نیروی مدرک واقعیت خارجی و تشخیصدهندۀ حقیقت از خطا میداند. وی طرفدار نظریهی تحسین و تقبیح عقلانی افعال است و معتقد به تلازم بین حکم عقل و شرع بوده و عقل را یکی از منابع معرفت و شناخت انسان میداند. او معتقد است که هر دو مقوله از یک حقیقت عینی و خارجی خبر میدهند. از این رو، اِخبار عقل و شرع هماهنگ با یکدیگر است و این سخن با ذات حقیقت سازگار است، زیرا حقیقت به حسب ذات خود، با تعدد و دوگانگی سازگار نیست. به اعتقاد وی حقیقت ازآن جهت که حقیقت شناخته میشود یگانه است، لذا آنچه شرع به دست میدهد با آنچه عقل به آن میرسد یکسان و متلازم است.
محمد مهدی کمالی؛ محمد اسحاق عارفی؛ محمد هادی کمالی
دوره 11، شماره 20 ، فروردین 1398، ، صفحه 257-279
چکیده
بحث از عقلانیت دین یکی از مهمترین مباحث در حوزه دین پژوهشی به شمار میآید. بعضی قائل به عقلانیت حداکثری بوده و تکتک آموزههای دینی را مستقیماً قابل اثبات منطقی دانستهاند. دقیقاً در نقطهی مقابل، دیدگاهی است که معتقد است سنجش گزارههای دینی با عقل، تقابل با ایمانگروی داشته و دینداری هیچ سنخیتی با عقلگروی ندارد. بعضی ...
بیشتر
بحث از عقلانیت دین یکی از مهمترین مباحث در حوزه دین پژوهشی به شمار میآید. بعضی قائل به عقلانیت حداکثری بوده و تکتک آموزههای دینی را مستقیماً قابل اثبات منطقی دانستهاند. دقیقاً در نقطهی مقابل، دیدگاهی است که معتقد است سنجش گزارههای دینی با عقل، تقابل با ایمانگروی داشته و دینداری هیچ سنخیتی با عقلگروی ندارد. بعضی نیز در عین اعتقاد به اثباتپذیری برخی از گزارههای دینی، آنها را نقدپذیر دانستهاند. در این مقاله بر اساس نظریهی ادراکات حقیقی و اعتباری علامه طباطبایی و تقسیم گزارههای دینی به نظری و عملی، عقلانیت هر یک از این دو بخش را به صورت مجزا بررسی کرده و دین را در هر دو بخش حکیمانه دانستهایم. عقلانیت گزارههای نظری از آنجا که تحت ادراکات حقیقی طبقهبندی میشوند، به اثباتپذیری منطقی آنها است. امّا گزارههای عملی اگرچه بهخاطر اعتباریبودن از تیررس برهان خارجند؛ ولی این بهمعنای عدم معقولیت آنها نیست؛ چرا که معقولیت آنها وابسته به غایات معقولی است که بر آنها مترتب میشود.
عباس بخشنده بالی؛ عبدالرحمن باقرزاده؛ مهران رضایی
دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، ، صفحه 161-187
چکیده
زمانی که فلسفه غرب در عصر ظلمت به سر می برد، برخی فیلسوفان مسلمان با درک عمیق فلسفه و به کارگیری آن در حوزه اسلامی به نوآوریهایی دست یافتند. علاوه بر این، توانستند بر اندیشمندان ادیان مختلف نیز تاثیرگذار باشند. ابنسینا و ابنرشد را می توان نمونه آشکاری برای تأثیرات مختلف در حوزه یهودیت به حساب آورد. این پژوهش که با شیوه توصیفی-تحلیلى ...
بیشتر
زمانی که فلسفه غرب در عصر ظلمت به سر می برد، برخی فیلسوفان مسلمان با درک عمیق فلسفه و به کارگیری آن در حوزه اسلامی به نوآوریهایی دست یافتند. علاوه بر این، توانستند بر اندیشمندان ادیان مختلف نیز تاثیرگذار باشند. ابنسینا و ابنرشد را می توان نمونه آشکاری برای تأثیرات مختلف در حوزه یهودیت به حساب آورد. این پژوهش که با شیوه توصیفی-تحلیلى نگارش یافته به واکاوى دیدگاههایابنسینا و ابنرشد درباره خردورزی در اصول و آموزه های دینی پرداخته و تأثیر آنها را بر ابنمیمون یهودی مورد واکاوی قرار میدهد. ابنسینا به عنوان فیلسوفی عقلگرا توانست مبانی دین را به روش عقلی اثبات نماید و علاوه بر این، ابنرشد به مواردی جزئیتری مانند تأویل نیز پرداخت. در نتیجه، هر یک از ابنسینا و ابنرشد توانستند بر یهودیت به ویژه ابنمیمون در ارتباط میان عقل و دین تأثیرگذار باشند.
محمد صادق بهشتی؛ مجید توسلی؛ داود فیرحی؛ سید مصطفی ابطحی
دوره 10، شماره 19 ، مهر 1397، ، صفحه 207-234
چکیده
یکی از مهم ترین نظریه پردازان طرفدار نظام سیاسی مشروطیت در عصر مشروطه، آیت الله محمد کاظم خراسانی می باشد. فلسفه سیاسی مرحوم آخوند خراسانی گویای تعاملی نظری میان مفهومی نوین چون هویت ملی با دین می باشد. تعامل میان دو مفهوم مذکور در ارتباطی مستقیم با سه پایه اساسی (اصولی، فقهی و فلسفی) در اندیشه سیاسی وی است. در نوشتار پیشرو پس از بررسی ...
بیشتر
یکی از مهم ترین نظریه پردازان طرفدار نظام سیاسی مشروطیت در عصر مشروطه، آیت الله محمد کاظم خراسانی می باشد. فلسفه سیاسی مرحوم آخوند خراسانی گویای تعاملی نظری میان مفهومی نوین چون هویت ملی با دین می باشد. تعامل میان دو مفهوم مذکور در ارتباطی مستقیم با سه پایه اساسی (اصولی، فقهی و فلسفی) در اندیشه سیاسی وی است. در نوشتار پیشرو پس از بررسی ابعاد دین و شاخصههای هویت ملی در یک بستر نظری و مفهومی، به انطباق این ابعاد و شاخصهها در فلسفه سیاسی مرحوم خراسانی و نسبتهای تعاملی میان آنها پرداختهایم. نسبتهایی که نشان دهنده انطباق میان برخی ابعاد هویت ملی با برخی ابعاد دین میباشد. این انطباقها در حوزههایی هم چون بعد آموزهای دین با بعد سیاسی هویت ملی، بعد شعائر دینی با بعد سیاسی هویت ملی و بعد شعائر دینی با بعد اجتماعی هویت ملی مشاهده میشود.
محمد علی راغبی
دوره 10، شماره 18 ، خرداد 1397، ، صفحه 75-94
چکیده
در رشد و تعالی همه شاخه های علوم اسلامی _علاوه بر آیات و روایات- قواعد عقلی و منطقی نیز نقش بیبدیلی ایفاء نمودهاند. توجه به فرایند منظم مقدمات عقلی، پیششرط استفاده از هر نوع استدلال عقلی و نقلی میباشد. چینش ادله و امارات، قواعد و اصول عملی درمسیر استنباط در یک مسئله دینی باید از نظمی مشخص وعقلانی پیروی کند. زیرا برای بدست ...
بیشتر
در رشد و تعالی همه شاخه های علوم اسلامی _علاوه بر آیات و روایات- قواعد عقلی و منطقی نیز نقش بیبدیلی ایفاء نمودهاند. توجه به فرایند منظم مقدمات عقلی، پیششرط استفاده از هر نوع استدلال عقلی و نقلی میباشد. چینش ادله و امارات، قواعد و اصول عملی درمسیر استنباط در یک مسئله دینی باید از نظمی مشخص وعقلانی پیروی کند. زیرا برای بدست آوردن حکمی از احکام با ادّله، اصول و قواعد گوناگونی روبرو میشویم. شناخت جایگاه هر یک از ادّله و تقدّم و تأخر صحیح و منطقی بعضی بر بعض دیگر از مهمترین جهات استنباط است. در این مقاله از طریق مطالعه کتابخانهای و تحلیل مطالب مرتبط با موضوع سعی میکنیم با تبیین مراحل استنباط و اِعمال هر یک از ادّله و اصول و چرایی تقدیم یا تأخیر یک دلیل بر دلیل دیگر به شکل منطقی و عقلائی، نظمی ارائه کنیم که حاکی از چینش دقیق و منسجم ادّله و اصول میباشد و در دستیابی به احکام و قوانین لازم است نسبت به آن شناخت کامل پیدا میشود.
ابوذر رجبی
دوره 10، شماره 18 ، خرداد 1397، ، صفحه 95-122
چکیده
مسئله علم دینی در دهههای اخیر در میان محققان و پژوهشگران داخلی موافقان و مخالفانی داشته است. در میان موافقان نیز نظر یکسانی وجود ندارد. در این بین میتوان به دو رهیافت علم دینی در متن فرهنگ، سنت و تمدن اسلامی و علم دینی شمولگرای عقل و نقلمحور اشاره کرد. اگرچه بین این دو دیدگاه اشتراکاتی وجود دارد؛ اما مبانی و مؤلفهها و نتایج هریک ...
بیشتر
مسئله علم دینی در دهههای اخیر در میان محققان و پژوهشگران داخلی موافقان و مخالفانی داشته است. در میان موافقان نیز نظر یکسانی وجود ندارد. در این بین میتوان به دو رهیافت علم دینی در متن فرهنگ، سنت و تمدن اسلامی و علم دینی شمولگرای عقل و نقلمحور اشاره کرد. اگرچه بین این دو دیدگاه اشتراکاتی وجود دارد؛ اما مبانی و مؤلفهها و نتایج هریک متفاوت از دیگری است. دیدگاه اول علم دینی را بازگشت به سنت و تمدن اسلامی در اعصار گذشته میداند و احیاء آن تمدن را در واقع احیاء علم دینی میداند. این دیدگاه علوم جدید غربی را یکسره در تعارض با جهانبینی اسلامی دانسته و بر این باور است که کارآیی خاصی در تمدن نوین اسلامی نخواهند داشت. دیدگاه دوم بر این باور تأکید دارد که علم دینی از عناصر کلیدی تمدن نوین اسلامی خواهد بود. علوم جدید غربی نیز در این تمدن کارآیی خواهند داشت. نظرگاه اخیر با تعمیم حجیت عقل از عقل تجریدی به نیمه تجریدی، بر دادههای تجربی هم مهر تأیید زده و برای آن اعتبار قائل میشود. یافته اصلی تحقیق آن است که بنابر رویکرد اول، علم دینی ظرفیت محدودی در تمدن نوین اسلامی خواهد داشت؛ چراکه علوم جدید غربی در تعارض با دین اسلام است. اما در رویکرد دوم در عین توجه به میراث گذشتگان، علوم موجود در غرب نیز در شکلدهی به تمدن اسلامی نقش خواهند داشت. در این تحقیق با رویکرد توصیفی، تحلیلی و تطبیقی به رهیافت هریک به علم دینی تمدنساز اشاره خواهیم کرد.
علی اله بداشتی؛ محسن پیرهادی
دوره 9، شماره 16 ، فروردین 1396، ، صفحه 7-30
چکیده
یکی از مباحث مهم در دین شناسی جایگاه عقل در درک معارف دینی است، در پژوهش پیش رو تلاش میشود جایگاه عقل از دیدگاه ابن تیمیه و علامه طباطبایی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد، تا نقاط قوت وضعف دو دیدگاه روشن شود. ابن تیمیه معتقد است گاهی عقل بر قوهای گفته میشود که انسان با آن تعقل میکند، چنانکه بر علوم و اعمالی که با آن قوه حاصل شده نیز ...
بیشتر
یکی از مباحث مهم در دین شناسی جایگاه عقل در درک معارف دینی است، در پژوهش پیش رو تلاش میشود جایگاه عقل از دیدگاه ابن تیمیه و علامه طباطبایی مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد، تا نقاط قوت وضعف دو دیدگاه روشن شود. ابن تیمیه معتقد است گاهی عقل بر قوهای گفته میشود که انسان با آن تعقل میکند، چنانکه بر علوم و اعمالی که با آن قوه حاصل شده نیز عقل گفته می شود. که این معنی نتیجه عقل به معنای اول است، ازدیدگاه ابن تیمیه انسان در کسب معارف دینی با بودن کتاب و سنت و فطرت نیازی به عقل ندارد، و در صورت تعارض شرع و عقل، شرع مقدم است و سانی که به عقل در معارف توجه می کنند را در خطا میداند. علامه نیز معتقد است مراد از عقل در انسان عبارتست از نفس مدرک انسان و آن مبدئى است که تصدیقهاى کلى و احکام عمومى بدان منتهى می شود، علامه دیدگاه افراطی که در آن عقل در دین شناسی کاملا خود بسنده است و دیدگاه تفریطی که به بىاعتباری عقل نظر دارد، نمی پذیرد، و معتقد است جایگاه عقل بین آن دو است و عقل به هیچوجه به خطا نمی رود و یکی از منابع مهم در معرفت دینی است. و هرگز بین عقل و شرع تعارض واقع نمیشود، دراین میان عقل در اندیشه علامه نسبت به ابنتیمیه دارای جایگاه ویژهای در کسب معارف دینی دارد.
داود فیض؛ سید محمد میرمحمدی؛ عظیم زارعی؛ محمد مهدی ایزدخواه
دوره 9، شماره 16 ، فروردین 1396، ، صفحه 136-161
چکیده
برند مجموعهای از ادراکات ذهنی نسبت به چیزی است که در طول زمان در اذهان شکل میگیرد. یکی از قلمروهای برند، حیطه کشورها و ملتهاست بطوریکه تاکنون بیش از 50 کشور فعالیتهایی را بر روی برندشان متمرکز کردهاند تا جایگاه مطلوب برند کشورشان را در اذهان ایجاد کنند. این مقاله برآن است با بکارگیری روش دینی و مقایسه کردن با عقل متعارف ...
بیشتر
برند مجموعهای از ادراکات ذهنی نسبت به چیزی است که در طول زمان در اذهان شکل میگیرد. یکی از قلمروهای برند، حیطه کشورها و ملتهاست بطوریکه تاکنون بیش از 50 کشور فعالیتهایی را بر روی برندشان متمرکز کردهاند تا جایگاه مطلوب برند کشورشان را در اذهان ایجاد کنند. این مقاله برآن است با بکارگیری روش دینی و مقایسه کردن با عقل متعارف به بررسی جایگاه مطلوب برند کشور اسلامی در سرزمین ایران اسلامی بپردازد. چرا که به نظر میرسد از نظر دینی، پیامبر| کوشش فراوانی به منظور بهبود ذهنیت نسبت به اسلام در سطح بینالملل داشتند و این در شیوه حکومت، مدیریت جنگ ها و در ارتباط ایشان با مردمان ادیان دیگر مشاهده میشود که چنین روشی همسو با عقل نیز است. از این رو، این چهره یا به اصطلاح امروز «برند» باید به روشهای معقول و منطبق بر مفاهیم دینی به جهان ارائه شود تا غیرمسلمانان تصویر صحیح و گویایی از آن دریافت نمایند.
عباس بخشنده بالی
دوره 8، شماره 15 ، مهر 1395، ، صفحه 7-28
چکیده
ابوالولید محمدبن احمدبن رشد معروف به ابنرشد یکی از معروف ترین مفسران آثار ارسطو در اندلس قرون وسطی می باشد. وی بر خلاف برخی اندیشمندان مسلمان که خردورزی در متون دینی را نادرست میدانستند، به دلایلی از آیات و روایات توجه می دهد که نه تنها خردورزی در متون دینی نادرست نیست بلکه از نگاه دین ضروری است. از سویی دیگر، توماس آکویناس در حوزه ...
بیشتر
ابوالولید محمدبن احمدبن رشد معروف به ابنرشد یکی از معروف ترین مفسران آثار ارسطو در اندلس قرون وسطی می باشد. وی بر خلاف برخی اندیشمندان مسلمان که خردورزی در متون دینی را نادرست میدانستند، به دلایلی از آیات و روایات توجه می دهد که نه تنها خردورزی در متون دینی نادرست نیست بلکه از نگاه دین ضروری است. از سویی دیگر، توماس آکویناس در حوزه مسیحیت با ارائه ی مبانی مختلف، به خردورزی در متون دینی خود پرداخته و اندیشمند دینی را کسی می داند که اندیشه و استدلال را در آن متون به کار می گیرد. این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی دیدگاه هر یک از ابن رشد و آکویناس درباره خردورزی در متون دینی بوده و به این نتیجه می رسد که آکویناس به واسطه ی استادش یعنی آلبرت کبیر از آثار ابن رشد مسلمان استفاده نموده و آن را واسطه ای برای فهم بهتر آثار ارسطو قرار داد.
دوره 6، شماره 10 ، فروردین 1393، ، صفحه 105-119
چکیده
سید علیرضا کبیری[1]
این نوشتار در پی آن است که نشان دهد در استعمالات دینی و به ویژه قرآنی، معنای ظاهری قلب همان عضو صنوبری است که در سینه جای دارد؛ ولی معنای واقعی آن، همان گوهر ذات آدمی است، و همان نفسی است که در تعریف آن گفته میشود: «کمال اول جسم آلی است که با قوای دراکه و فعاله شناخته میشود» گاهی به این گوهر شریف روح نیز گفته ...
بیشتر
سید علیرضا کبیری[1]
این نوشتار در پی آن است که نشان دهد در استعمالات دینی و به ویژه قرآنی، معنای ظاهری قلب همان عضو صنوبری است که در سینه جای دارد؛ ولی معنای واقعی آن، همان گوهر ذات آدمی است، و همان نفسی است که در تعریف آن گفته میشود: «کمال اول جسم آلی است که با قوای دراکه و فعاله شناخته میشود» گاهی به این گوهر شریف روح نیز گفته میشود؛ چرا که آیه کریمه «نفخت فیه من روحی» بیانگر این است که آدمیت حضرت آدم× و قابلیت وی برای مسجود شدن فرشتگان زمانی بود که او از روح منفوخ الهی برخوردار شد. عقل به معنای اسم ذات، همان قوه دراکه ای است که برتر از حس و وهم و خیال است، و کارش ادراک کلیات و صدور احکامی در بعد نظر و در بعد عمل است و به دو قسم عقل نظری و عقل عملی تقسیم میشود. اگر قلب از راه تزکیه و تهذیب نورانیت پیدا کند، عقل را هم به نور خویش منور میکند، و به تفکرات و تأملات مفید روی میآورد، و در غیر این صورت، به شیطنت و مکر و حیلت میپردازد.
[1]. کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقات تهران. Az.kabiri@gmail.com
دوره 2، شماره 2 ، فروردین 1390، ، صفحه 53-66
چکیده
شکرالله جهان مهین*
اسلام برای عقل ارزش فراوانی قائل است و حجّیت آن را می پذیرد و به ایمانی که متکی به عقل نباشد چندان بهایی نمی دهد و برای ایمان و اعمالِ نیکِ کم عقلان و سفیهان ارزش چندانی قائل نیست.
اسلام شرط مکلّف شدن به هر نوع تکلیفی و پذیرش هر مسئولیتی، چه دینی و چه اجتماعی، بهرهمندی فرد از نیروی تعقّل می داند.
در روایات اسلامی ...
بیشتر
شکرالله جهان مهین*
اسلام برای عقل ارزش فراوانی قائل است و حجّیت آن را می پذیرد و به ایمانی که متکی به عقل نباشد چندان بهایی نمی دهد و برای ایمان و اعمالِ نیکِ کم عقلان و سفیهان ارزش چندانی قائل نیست.
اسلام شرط مکلّف شدن به هر نوع تکلیفی و پذیرش هر مسئولیتی، چه دینی و چه اجتماعی، بهرهمندی فرد از نیروی تعقّل می داند.
در روایات اسلامی از عقل به عنوان پیامبر درونی تعبیر می شود و فقهای شیعه عقل را یکی از ادّله چهارگانه استنباط احکام شرعی به حساب می آورند؛ و علم و تجربه به برکت عقل کارآیی لازم را پیدا می کنند و نقش عمدهی عقل در تعدیل غرائز و عواطف و احساسات انسان قابل انکار نیست. روایات منقول در مقاله نیز عهدهدار بیان این حقایقند.
***
* عضو هیأت علمی و مدیر گروه معارف اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد جهرم، کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث jahanmahin62@yahoo.com
دوره 2، شماره 1 ، مهر 1389، ، صفحه 107-138
چکیده
زهرا خیراللهی* این نوشتار، درصدد بیان راهکارهای حیاتی دین ونقش آن در سرنوشت فردی واجتماعی انسان است. وهمچنین مکانیزم حساس عقل در قلمرو دین مورد بررسی وتحلیل قرار میگیرد. در بخشی آسیب شناسی عقل ودین مورد تحلیل قرار گرفته و در بخشی دیگر، به رابطه تنگاتنگ آن دو پرداخته شده است. همچنین حجیّت ذاتی عقل ووحی مورد بحث قرار ...
بیشتر
زهرا خیراللهی* این نوشتار، درصدد بیان راهکارهای حیاتی دین ونقش آن در سرنوشت فردی واجتماعی انسان است. وهمچنین مکانیزم حساس عقل در قلمرو دین مورد بررسی وتحلیل قرار میگیرد. در بخشی آسیب شناسی عقل ودین مورد تحلیل قرار گرفته و در بخشی دیگر، به رابطه تنگاتنگ آن دو پرداخته شده است. همچنین حجیّت ذاتی عقل ووحی مورد بحث قرار گرفته و تعهد دینی به عنوان گران سنگ ترین انگیزه در اخلاق ووظایف انسانی معرفی گردیده است. روش انبیاء، بر خلاف گرایشهای افراطی، نه تنها عقل ستیز نیست بلکه از سویی فراعقل و از سوی دیگر مکمل عقل و هماهنگ با فطرت انسانهاست. در پایان مقاله نیز کوشش میشود بین دو رویکرد عقلگرایی و دینگرایی، تنش زدایی نموده و امکان قرابت و نزدیکی آن دو آشکار گردد. *** *. عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، واحد شهریار www.zkheirolahi@yahoo.com.