ORIGINAL_ARTICLE
دیدگاه ابن رشد درباره نقش عقل در فهم دین و تأثیر این دیدگاه بر توماس آکویناس
ابوالولید محمدبن احمدبن رشد معروف به ابنرشد یکی از معروف ترین مفسران آثار ارسطو در اندلس قرون وسطی می باشد. وی بر خلاف برخی اندیشمندان مسلمان که خردورزی در متون دینی را نادرست میدانستند، به دلایلی از آیات و روایات توجه می دهد که نه تنها خردورزی در متون دینی نادرست نیست بلکه از نگاه دین ضروری است. از سویی دیگر، توماس آکویناس در حوزه مسیحیت با ارائه ی مبانی مختلف، به خردورزی در متون دینی خود پرداخته و اندیشمند دینی را کسی می داند که اندیشه و استدلال را در آن متون به کار می گیرد. این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی دیدگاه هر یک از ابن رشد و آکویناس درباره خردورزی در متون دینی بوده و به این نتیجه می رسد که آکویناس به واسطه ی استادش یعنی آلبرت کبیر از آثار ابن رشد مسلمان استفاده نموده و آن را واسطه ای برای فهم بهتر آثار ارسطو قرار داد.
https://www.aghlodin.ir/article_46565_f11d1288563aa0aa8bf236e98cfb8c6e.pdf
2016-09-22
7
28
ابن رشد
آکویناس
اندلس
عقل
دین
عباس
بخشنده بالی
a.bakhshandehbali@gmail.com
1
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران
LEAD_AUTHOR
1. قرآن کریم
1
2. آکویناس، توماس (1381)، در باب ذات وهستی، ترجمه: فروزان راسخی، تهران: نگاه معاصر.
2
3. الخضیری، زینب محمود (1985)، اثر ابنرشد فی فلسفه العصور الوسطی، بیروت: دارالتنویر، الطبعه الثانیه.
3
4. العراقی، عاطف (1406)، الفیلسوف ابن رشد مفکر عربیا و رائدا للاتجاه العقلی، الجزء الاول،بیروت:دارالفکر.
4
5. الفاخوری، حنا. الجر، خلیل (1373)، تاریخ فلسفه در جهان اسلام، ترجمه: عبدالمجید آیتی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ چهارم.
5
6. ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1376)، ماجرای فکر فلسفی در جهان اسلام، تهران: طرح نو.
6
7. ابن رشد، محمدبن احمد(1987)، الکشف عن مناهج الادله فی عقائد الملّه ، بیروت: مکتبه التربیه للطباعه والنشر و التوزیع.
7
8. ـــــــــــــــ (1987)، فصل المقال فیما بین الحکمه و الشریعه من الاتصال، بیروت: مکتبه التربیهللطباعه و النشرو التوزیع.
8
9. ـــــــــــــــ (1994)، مابعدالطبیعه، بیروت: دارالفکر.
9
10. ــــــــــــــ (1998)، تهافة التهافت، مقدمه: محمدعابد الجابری، بیروت: مرکزدراسات الوحده العربیه.
10
11. دبور، تی جی(1376)، تاریخ فلسفه در اسلام، ترجمه: عباس شوقی، تهران: طرح نو.
11
12. راسل، برتراند (1373)، تاریخ فلسفه غرب، ج1، ترجمه: نجف دریابندری، تهران: کتاب پرواز، چاپ ششم.
12
13. زرینکوب، عبدالحسین (1369)، کارنامه اسلام، تهران: امیرکبیر،چاپ چهارم.
13
14. زیبایینژاد، محمدرضا (1375)، درآمدی بر تاریخ و کلام مسیحیت، قم: معارف.
14
15. ژیلسون، اتین (1370)، روح فلسفه قرون وسطی، ترجمه: ع. داوودی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم.
15
16. ژیلسون، اتین (1375)، مبانی فلسفه مسیحیت، ترجمه: محمد محمدرضایی. سید محمود موسوی، قم: مرکز انتشارات دفتر تبلیغات حوزۀ علمیه.
16
17. فروغی، محمدعلی (1377)، سیرحکمت دراروپا، تصحیح: امیر جلالالدین اعلم،تهران: البرز، چاپ دوم.
17
18. کربن،هانری (1373)، تاریخ فلسفه اسلامی، ترجمه: جواد طباطبایی، تهران: کویر.
18
19. کنی، آنتونی (1377)، آکویناس، ترجمه: فاطمه زیباکلام و حسین موفقی، هرمزگان: دانشگاه هرمزگان.
19
20. لاسکم، دیوید (1380)، تفکر در دورۀ قرون وسطی، ترجمه: محمدسعید حنایی کاشانی، تهران: قصیده.
20
21. لوفان باومر، فرانکلین (1380)، جریانهای اصلی اندیشه غربی، ج1، ترجمه: کامبیز گوتن، تهران: حکمت.
21
22. مجتهدی، کریم (1375)، فلسفه در قرون وسطی، تهران: امیرکبیر.
22
23. میشل، توماس (1377)، کلام مسیحی، ترجمه: حسین توفیقی، قم: مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.
23
24. نصری، عبدالله و همکاران (1379)، حدیث اندیشه، تهران: سروش.
24
25. نوسباوم، مارتا (1380)، ارسطو، ترجمه: عزتالله فولادوند، تهران: طرح نو، چاپ دوم.
25
26. Adler, Mortimer(1994), Great Books of The Western world, Vol 17, Chikago: Encyclopedia Britannica.
26
27. Aquinas, Thomas(1975), Summa Contra Gentiles, London: university of Notre Dame Press.
27
28.__________ (1994),Summa Theologica, vol1, Chikag: Encyclopedia Britannica.
28
29.Bourke, Vernon.J(1972), Thomas Aquinas, in: Encyclopedia of Philosophy, Vol 8,NewYork: Macmillan Publishing.
29
30. Fakhry, Majid(2001), Averroes, Oxford:Oneworld.
30
31. Henry, Thomas(1941), Dana Lee, Thomas, Great Philosophers, New York: Garden City.
31
32. Leaman, Oliver(1998), Averroes and Philosophy, Surrey: CurzonPress.
32
33. Lacey, A.r(1996), Dictionary of Philosophy, London: Routledge.
33
ORIGINAL_ARTICLE
قرآن کریم و عرضه عقلانیت مستقل
تاثیر نزول قرآن کریم بر تزلزل فرهنگ و عقلانیت مسلط عصر جاهلی، مورد اتفاق همگان است. اما چگونگی این تاثیرگذاری، در میان متفکران مورد مناقشه قرار گرفته است. سوال اصلی این مقاله آن است که آیا قرآن کریم عرضه کننده عقلانیتی مستقل است یا محتوای قرآن کفایت تاسیس یک عقلانیت جامع و مستقل را بدون نیاز به معارف و دادههای بشری نمیکند. ابتدا، نظر منکران عرضه عقلانیت مستقل از سوی قرآن مورد بازخوانی قرار گرفته تا مشخص شود که مستمسک آن ها در پافشاری بر نظر خود دو چیز است. یکی تاکید بر تاریخمندی این کتاب و دیگری نقد نص انگاری قرآن. سپس نظر برخی از موافقان عرضه عقلانیت مستقل از سوی قرآن کنکاش شده تا روایتهای متفاوتی که از این عقلانیت مستقل وجود دارد روشن شود.
https://www.aghlodin.ir/article_46564_b635a03973579c1157d2c1ece6878d2f.pdf
2016-09-22
29
48
قرآن کریم
عقلانیت وحیانی
عقلانیت مستقل
عقلانیت غیر مستقل
مهدی
رسولی فینی
rasooli1@gmail.com
1
دانشجوی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
LEAD_AUTHOR
محمد علی
لسانی فشارکی
lesanima@gmail.com
2
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
AUTHOR
. ابوزید، نصر حامد، (بی تا)، نوآوری، تحریم و تأویل: شناخت علمی و هراس از تکفیر، ترجمه مهدی خلجی، وب سایت آموزشکده توانا، https://tavaana.org
1
2. ارکون، محمد، (بی تا)، از اجتهاد به نقل عقد اسلامی، ترجمه مهدی خلجی،وب سایت آموزشکده توانا، https://tavaana.org
2
3. الجابری، محمد عابد، (1389)، نقد عقل عربی: تکوین عقل عربی، پژوهشی ساختارگرا در شکل گیری عقلانیت کلاسیک عرب، ترجمه سید محمد آل مهدی، تهران: نسل آفتاب.
3
4. پیمان، حبیب الله، (1386)، وحی، دانش رهایی بخش، تهران: صمدیه.
4
5. پیمان، حبیب الله، (اسفند 1379)،«بحرانی که وحی در عقلانیت زمان برانگیخت»، بازتاب اندیشه، ش 12، صص 11 -16.
5
6. جوادی آملی، عبدالله، (1384)،مبادی اخلاق در قرآن، قم: اسراء.
6
7. جوادی آملی، عبدالله، (1386)، تفسیر موضوعی قرآن کریم، ج 3، قم: اسراء.
7
8. ربانی گلپایگانی، علی، (1368)،حسن و قبح عقلییا پایه های اخلاق جاودان: بحثهایی در عقاید و کلام از استاد جعفر سبحانی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
8
9. سروش، عبدالکریم، (1358)، دانش و ارزش: پژوهشی در ارتباط علم و اخلاق، بیجا: سیستما فرم.
9
10. سروش، عبدالکریم، (1377)، «ذاتی و عرضی در ادیان»، کیان، ش 42، صص 4-19.
10
11. فیاض، ابراهیم، (شهریور 1385)، «عقل شیعی»، پگاه حوزه ، شماره 191، صص 2-3.
11
12. فیاض، ابراهیم، (مرداد 1384)،«عقل خالص و ناخالص»، پگاه حوزه،شماره 163، صص 2-3.
12
13. فیاض، ابراهیم، (اسفند 1384)، «عقل عرفی، عقل اشرافی»، پگاه حوزه، شماره 179،
13
14. فیاض، ایراهیم، (مرداد 1390)، « حکمت و عقل» ، پگاه حوزه، شماره 307، صص 2-3.
14
15. مجتهد شبستری، محمد، ( زمستان 1374)، «سه گونه دانش در سه قلمرو»، نقد و نظر، ش5، صص296-300.
15
16. مجتهد شبستری، محمد، (22 بهمن 1387)، «قرائت نبوی از جهان (2) - کلام خدا و کلام انسان - پیشفهمهای تفسیر آزاد قرآن»، وب سایت نشر آثار و افکار محمد مجتهد شبستری، http://www.mohammadmojtahedshabestari.com
16
17. مجتهد شبستری، محمد، (1384)، ایمان و آزادی، تهران: طرح نو.
17
18. نصیری، علی، ( 8 آبان 1391)، « تقریرهای متفاوت از نظریه تاریخمندی قرآن»، پایگاه اینترنتی موسسه معارف وحی و خرد، http://maref.ir/notes/topics/1526
18
ORIGINAL_ARTICLE
محوریت انسان در نظام تشریع
دانش فقه مبتنی بر نوعی انسانشناسی و عقل شناسی است، زیرا موضوع اصلی فقه انسان مکلف و مهمترین منبع آن عقل میباشد و اساسا انسان و عقلمحور و مقوم تشریع اسلامی است. اما از آنجا که شناخت انسان و عقل بحثی کلامی و از مبادی فقه به حساب میآید، به طور متمرکز و مستقیم در دانش فقه و اصول فقه مورد بررسی و تحقیق قرار نمیگیرد، از همین رو عقلشناسی و انسانشناسی فقیه در خارج از دانش فقه و اصول شکل میگیرد، در عین حال مباحث متفرقه ای در سه دانش فقه، قواعد فقه و اصول فقه مستقیم یا غیر مستقیم در باره انسان و عقل وجود دارد که عقل و انسانشناسی خاصی را به دست میدهد. در این مقاله برخی از این مباحث مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است که تا حدود زیادی انسان و عقل را در نظام فقه اسلامی نشان میدهد.
https://www.aghlodin.ir/article_46562_f1a25dbc55f90916a5dc491e49bf98b3.pdf
2016-09-22
49
70
نظام تشریع
انسانشناسی
احکام شرعی
انسان
عقل
محمدجواد
سلمانپور
msalman@rose.shirazu.ac.ir
1
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز
LEAD_AUTHOR
1. آمدی، عبدالواحد بن تمیمی(1373). غررالحکم و دررالکلم.شرحمحمدخونساری. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
1
2. انصاری، شیخ مرتضی(بیتا). فرائد الاصول، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
2
3. بجنوردی، سید حسن(بیتا). القواعد الفقهیه. 7جلدی. قم: مکتبه بصیرتی.
3
4. جبعی عاملی (شهیداول)، محمد بن مکی.(بیتا). ذکری الشیعه. قم : مکتبه بصیرتی.
4
5. ــــــــــــ (1360ق). القواعد و الفوائد. نجف: مطبعه الآداب.
5
6. جبعی عاملی(شهید ثانی)،زین الدین بن علی(بیتا). الروضه البیهه فی شرح اللمعه الدمشقیه. بیروت: داراحیاء التراثالعربی.
6
7. ــــــــــــ (1374). تمهید القواعد.قم: مکتب الإعلام الاسلامی.
7
8. جعفری لنگرودی (1342). مقدمه عمومی علم حقوق. تهران: بی نا.
8
9. جمعی از نویسندگان (1372)، دایره المعارف تشیع. تهران: نشر شهید سعید محبی
9
10. حائری، عبدالکریم (1418ق) الدررالفوائد، قم. مؤسسه النشر الاسلامیه.
10
11. حرعاملی، شیخ (1391ق). وسائل الشیعه. بیروت: احیاء التراث العربی.
11
12. حلی، حسن بن یوسف (1408ق) شرائع الاسلام. قم: اسماعیلیان.
12
13. ـــــــــــ (1413ق). کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد. قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
13
14. خزائلی، محمد (1374). احکام قرآن. تهران: امیر کبیر
14
15. خراسانی، محمد کاظم (1412ق).کفایه الاصول، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
15
16. خمینی، روح الله (1385ق). الرسائل. قم : مؤسسه اسماعیلیان.
16
17. ـــــــــــ (1362). طلب و اراده.ترجمه و شرح فهری. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
17
18. ــــــــــــ (1376).تنقیح الاصول. تقریر اشتهاردی. تهران: مؤسسه و نشر آثار امام(ره)
18
19. ــــــــــــ (1415ق). انوارالهدایه، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
19
20. ــــــــــــ (1373). مناهج الوصول الی علم الاصول،تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام.
20
21. ــــــــــــ خوئی، سید ابوالقاسم.(1410ق). محاظرات فی اصول الفقه. قم: دارالصاری للمطبوعات.
21
22. رنه دایوید (1364). نظامهای بزرگ حقوقی معاصر. ترجمه دکتر حسین صفائی، تهران:مرکز نشر دانشگاهی
22
23. سجادی، سید جعفر (1366). فرهنگ معارف اسلامی.تهران: شرکت مؤلفان و مترجمان ایران.
23
24. صدر، محمد باقر (1980). دروس فی علم الاصول. بیروت : دارالکتاب البنانی.
24
25. صدر المتألهین، محمد بن ابراهیم (1981م). الحکمه المتعالیه فی اسفارالعقلیه الاربعه. بیروت: داراحیاء التراثالعربی.
25
26. صدوق، ابوجعفز محمد بن علی (1385). علل الشرایع،بیروت: احیاء التراث العربی.
26
27. طباطبائی، محمد حسن (1372). نهایه الحکمه. قم: انتشارات دفترتبلیغات اسلامی.
27
28. طوسی (شیخ)محمد بن حسن بن علی(بیتا). تهذیب الاحکام. بیروت: دارالتعارف.
28
29. طوسی، نصیرالدین (1425)، شرح الاشارات و تنبیهات، قم. بوستان کتاب.
29
30. عراقی،آقا ضیاء الدین (بیتا)، نهایه الافکار، تقریر بروجردی، قم: مؤسسه النشر الاسلامی.
30
31. غزالی، ابو حامد محمد (بیتا). احیاء علوم الدین، بیروت: دارالمعرفه.
31
32. فاضل مقدادسیوری (1403ق). نضد القواعد الفقهیه . قم: مکتبه آیه الله العظمی المرعشی
32
33. ــــــــــــ ( 1404ق).التنقیح الرائع.تحقیق عبدالطیف الکوه کمری.قم: مگتبه المرعشی.
33
34. فقیه، شیخ محمد تقی (1407ق). قواعد الفقیه. بیروت: دارالاضواء
34
35. فیض، علیرضا (1380)، مبادی فقه و اصول. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
35
36. ــــــــــــ (1366). ارزش ادراکات عقلی. مقالات و بررسیها. مجله دانشکده الهیات تهران. دفتر44ـ43.
36
37. فیض، محسن (بیتا). المحجه البیضاء فی تهذیب الاحیاء، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
37
38. کاتوزیان، ناصر (1365). مقدمه علم حقوق. تهران: بهنشر.
38
39. کشوری، عیسی (1374).کاربرد قواعد فقه در حقوق. تهران: نشر غیاث.
39
40. کلینی، محمد (1363). الاصول و الفروع و الروضهالکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
40
41. گرجی، ابولقاسم (1365). مقالات حقوقی.ج1. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
41
42. مجلسی، محمد باقر (1457ق). بحارالانوار، بیروت: مؤسسه الوفا.
42
43. محقق داماد، مصطفی (1380). قواعد فقه بخش مدنی 2. تهران:سمت.
43
44. محمدی، ابوالحسن (1373). قواعد فقه. تهران: نشر یلدا.
44
45. محمصانی،صبحی (1358). فلسفه قانون گذاری در اسلام. ترجمه گلستانی. تهران: امیر کبیر.
45
46. مظفر، محمد رضا (1403ق). اصول الفقه، بیروت: دار التعارف للمطبوعات،.
46
47. مفید، محمد بن نعمان (1410ق). المقنعه . سلسله الینابیع الفقهیه. بیروت: دارالوفا.
47
48. ــــــــــ (1410ق). التذکره باصولالفقه.سلسله الینابیع الفقهیه،بیروت:دارالوفا
48
49. مکارم، ناصر (بیتا). قواعد الفقهیه.جلد اول.قم: مدرسه الامام امیر المؤمنین×
49
50. ــــــــــ (1414ق). انوارالاصول. تقریر احمد قدسی .قم:انتشارات نسل جوان.
50
51. نائینی، محمد حسین (1412ق). فوائد الاصول . قم: مؤسسه نشر اسلامی.
51
52. ــــــــــ (1369).اجود التقریرات، تقریرخوئی. قم: مؤسسه مطبوعات دینی.
52
53. ــــــــــ (1379).قاعده لاضرر. تقریرات نجفی خوانساری. اصفهان: کانون پژوهشی.
53
54. نجفی، محمد حسین (1400ق). جواهر الکلام. چاپ6. تهران: دارالکتب الاسلامی.
54
55. نراقی، ملا احمد (1408ق). عوائد الایام. قم: مکتبه بصیرتی.
55
56. ــــــــــ (1380) جامعه الاصول. تحقیق رضا استادی. قم: مؤتمر المولی مهدی النراقی.
56
57. ــــــــــ (1381). جامع الافکار و ناقد الانظار. تهران: انتشارات حکمت.
57
ORIGINAL_ARTICLE
نگرشی نوین در تبیین ضرورت عقلی عمل به دستورات شرعی با تأکید بر آیات و روایات
یکی از ویژگی های بارز خردمندان در آیات قرآن کریم و روایات اسلامی، «اطاعت الهی» و عمل به دستورات شرع است. این مساله از اوصاف جزئی و متعددی که برای عاقلان در این متون ذکر شده اند نیز قابل استفاده است. هر چند پاره ای از این دستورات با عقل مستقل نیز قابل کشف هستند اما اکثریت قریب به اتفاق آنها نیز اینگونه نبوده و «عقل گریز» ارزیابی می شوند. بر همین اساس ضرورت دارد تا عاقلانه بودن اطاعت در قبال این دستورات تشریح گردد. نوشتار پیش رو این مساله را مد نظر قرار داده است و با روش تحلیلی – توصیفی در آیات و روایات جستجو نموده و توانسته است سه پاسخ نوین برای آن استنباط نمایند. «آیه بودن دستورات شرع» و حکایت آنها از مقصودی فراتر، «علمی بودن آنها» و تکیه این دستورات بر عنصر یقین و در نهایت «منجز بودن آنها» و دفع ضرر محتمل از طریق عمل به آنها، سه دلیلی هستند که در این نوشتار به تفصیل تبیین گردیدهاند.
https://www.aghlodin.ir/article_46561_cf7cb534961a958cfd6b1eaac7fcacbd.pdf
2016-09-22
71
90
قرآن
روایات
عقل
آیه
علم
دفع ضرر محتمل
مهدی
شجریان
m.shajarian110@gmail.com
1
دانشجوی دکتری دانشگاه باقرالعلوم
LEAD_AUTHOR
1. ابن بابویه محمدبن على، التوحید، اول، قم، جامعه مدرسین، 1398 ق.
1
2. ابن منظور محمدبن مکرم ،لسان العرب، 15، سوم، بیروت، دار صادر، 1414 ق.
2
3. الاصبهانی احمد بن عبد الله ، حلیه الاولیاء و طبقات الاصفیاء، 10، دوم، بیروت، دار الکتب العربی، 1387 ق.
3
4. البغدادی احمد بن علی الخطیب ، تاریخ بغداد، 14، المدینه المنوره، المکتبه السلفیه، بی تا.
4
5. البیهقی احمد بن الحسین ، شعب الایمان، 7، اول، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1410 ق.
5
6. ــــــــــ، السنن الکبرى، 10، اول، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1414 ق.
6
7. تمیمىآمدى عبدالواحدبن محمد، غرر الحکم،دوم، قم، دار الکتب الاسلامی، 1410 ق.
7
8. جوهری اسماعیل بن حماد ، الصحاح، اول، بیروت، دارالعلم الملایین، 1407 ق.
8
9. حرعاملى محمدبن حسن شیخ، وسائل الشیعة، 30، اول، قم، مؤسسةآل البیت^، 1409 ق.
9
10. حرانى حسن بن على ابن شعبه،تحف العقول، دوم، قم، جامعه مدرسین، 1410 ق.
10
11. الدیلمی الهمدانی شیرویه بن شهردار ، الفردوس بماثور الخطاب، 5، اول، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1406 ق.
11
12. راغب اصفهانی حسین بن محمد ، المفردات فی غریب القرآن، اول، دمشق بیروت، دارالعلم الدار الشامیة، 1412 ق.
12
13. سبحانی جعفر، الالهیات،4، اول، قم، المرکزالعالمی للدراسات الاسلامیه، 1410 ق.
13
14. ــــــــــ، رسائل و مقالات، 6، اول، قم، موسسه امام صادق×، 1420 ق.
14
15. سیدمحمدحسین حسینى تهرانى، معاد شناسی، 10، اول، مشهد، ور ملکوت قرآن،
15
16. شیرازى محمدبن ابراهیم صدرالدین، الحکمةالمتعالیة، 9، سوم، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، 1402 ق.
16
17. صدر سید محمد باقر ، الفتاوى الواضحة وفقاً لمذهب أهل البیت^، هشتم، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1403 ق.
17
18. عسکری ابوهلال ، الفروق اللغویه، اول، قاهره، مکتبه القدسی، 1353 ق.
18
19. فراهیدى خلیل بن احمد ،کتاب العین، 8، دوم، قم، انتشاراتهجرت، 1410 ق.
19
20. فیومی أحمد بن محمد ، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، 2، دوم، قم، موسسه دار الهجره، 1414 ق.
20
21. کلینی محمدبن یعقوب بن اسحاق ،الکافی، 8، چهارم، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1407 ق.
21
22. مجلسی محمد باقر، بحار الانوار، 111، دوم، بیروت، داراحیاءالتراث العربی، 1403 ق.
22
23. محمدی ری شهری محمد و برنجکار رضا و مسعودی عبدالهادی،خردگرائی در قرآن و حدیث، مهدی مهریزی، چهارم، قم، دارالحدیث، 1393 ش.
23
24. مصباح یزدی محمدتقی، آموزش عقاید، هفدهم، تهران، شرکت چاپ و نشر بین الملل سازمان تبلیغات اسلامی، 1384 ش.
24
25. مصطفوى حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، 14، اول، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368 ش.
25
26. مظفر محمد رضا ، أصول الفقه، پنجم، قم، بوستان کتاب، 1387 ش.
26
ORIGINAL_ARTICLE
هدفداری آفرینش از منظر قرآن کریم و حکمت متعالیه
در خصوص سازگاری یا ناسازگاری آموزههای حکمت متعالیه با آموزههای قرآنی و وحیانی همواره اختلاف نظر وجود داشته است. مقالهی حاضر با هدف بررسی میزان هماهنگی آموزههای حکمت متعالیه با آموزههای قرآنی، یکی از مهمترین مسائل فلسفی-کلامی یعنی مسألهیهدفداری آفرینش را با روش تحلیلی-تطبیقی، در سه محور اصل غایتمندی، علت غایی و غایت افعال الهی، از دیدگاه قرآن کریم و حکمت متعالیه مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که از دیدگاه قرآن کریم و حکمت متعالیه، آفرینش کاملاً غایتمند است؛ علت غایی آفرینش جهان، انسان، و علت غایی آفرینش انسان، ذات خداوند است؛ غایت و هدف فعلی مخلوقات و افعال الهی نیز همان ذات خداوند است، پس به طور کلی میتوان گفت علت غایی و غایت افعال الهی، ذات بیهمتای اوست. بنابراین، دیدگاه حکمت متعالیه در زمینهی غایتمندی افعال الهی با قرآن کریم هماهنگ بوده و هیچگونه تعارض و حتی اختلافی در این زمینه وجود ندارد.
https://www.aghlodin.ir/article_46566_c1b8d95306f1f7b247550c94bd4d82e5.pdf
2016-09-22
91
120
قرآن کریم
حکمت متعالیه
هدفداری
افعال الهی
ذات خداوند
علیرضا
فارسی نژاد
alifarsi@shirazu.ac.ir
1
استادیار دانشگاه شیراز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، بخش فلسفه و کلام اسلامی
LEAD_AUTHOR
کتابنامه
1
قرآن کریم، ترجمه فولادوند.
2
آلوسی ، سید محمود.(1405ق). روح المعانی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
3
ابراهیمی دینانی، غلامحسین.(1366). قواعد کلی فلسفی در فلسفه اسلامی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، دوم.
4
ابن کثیر، ابوالفداء اسماعیل.(1412 ق). تفسیر القرآن کریم العظیم، بیروت: دارالمعرفه.
5
بلاغى نجفى، محمد جواد.(1420ق). آلاء الرحمن فى تفسیر القرآن، قم: بنیاد بعثت، واحد تحقیقات اسلامى بنیاد بعثت، اول.
6
جزایری، سید نعمت الله الموسوی.(م1417ق ). نورالبراهین فی اخبار الساده الطاهرین، قم المشرفه: مؤسسه النشر الاسلامی التابعه لجماعه المدرسین ، الاولی.
7
رازی تهرانی، میر قوام الدین محمد.(1374). عینالحکمه، تصحیح علی اوجبی، تهران: میراث مکتوب، اول.
8
رازی، فخرالدین محمد.(1375 ش). شرح الاشارات و التنبیهات لابن سینا، قم: النشرالبلاغه.
9
سبزواری، ملاهادی.(1990). تعلیقه بر الحکمهالمتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الخامسه.
10
همو.( 1380ش). الحکمه المتعالیه فی الاسفار الاربعه(مجلدات دوم و هفتم)، به ضمیمه تعلیقات سبزواری، به اشراف سید محمد خامنه ای، تصحیح و تحقیق و مقدمه دکتر مقصود محمدی، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
11
همو.(1360). تعلیقه بر الشواهد الربوبیه، با تصحیح و مقدمه سید جلال الدین آشتیانی، مشهد: دار احیاء التراث العربی، المرکز الجامعی للنشر، مطبعه جامعه مشهد (افست)، الثانیه.
12
همو.(بی تا). شرح الاسماء الحسنی، بیجا: مکتبه بصیرتی.
13
صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم.(1378). اجوبه المسائل، تصحیح و تحقیق دکتر عبدالله شکیبا، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا، اول.
14
همو.(1363الف). اسرار الآیات، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، اول.
15
همو.(1382). تعلیقه و شرح بر الهیات شفا، تصحیح نجفقلی حبیبی، به اشراف سید محمد خامنه ای، تهران: انتشارات بنیاد حکمت اسلامی صدرا، اول.
16
همو.(1366). تفسیر القرآن کریم الکریم، قم: انتشارات بیدار، دوم.
17
همو.(1990). الحکمهالمتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، بیروت: دار احیاء التراث العربی، الخامسه.
18
همو.(1408). رساله حدوث العالم، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی، اول، 1408ق.
19
همو.(1362). رساله الحشر، ترجمه و تصحیح محمد خواجوی، تهران: انتشارات مولی.
20
همو.(1367). شرح اصول کافی، ترجمه و تعلیق محمد خواجوی، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، اول.
21
همو.(1313). شرح الهدایه الاثیریه، بیجا: بینا، چاپ سنگی.
22
همو.(1354). المبدء والمعاد، با مقدمه و تصحیح سید جلال الدین آشتیانی، پیشگفتار سید حسین نصر، تهران: انتشارات انجمن شاهنشاهی ایران.
23
همو.(1363ب). المشاعر، تهران: کتابخانه طهوری، دوم.
24
همو.(1363ج). مفاتیح الغیب، تصحیح محمد خواجوی، تهران: موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
25
همو.(1363ق). مفاتیح الغیب، تهران: نشر مولی.
26
طباطبایی، محمد حسین.(1990م). تعلیقه بر الحکمهالمتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه. بیروت: دار احیاء التراث العربی، الخامسه.
27
همو.(بیتا). المیزان فی تفسیر القرآن کریم، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، چاپ اول.
28
طبرسی، ابوعلی الفضل بن الحسن.(1412 ق). تفسیر جوامع الجامع، بیروت: دارالاضواء.
29
همو.(1415 ق). مجمع البیان فی تفسیر القرآن کریم، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
30
طبری، محمد بن جریر.(1415 ق). جامع البیان عن تاویل آی القرآن کریم، بیروت: دارالفکر.
31
طوسی، ابوجعفر محمد بن الحسن.(1409 ق). التبیان فی تفسیر القرآن کریم، بیروت: مکتب الاعلام الاسلامی.
32
علم الهدی، سید مرتضی.(1403 ق). الامالی، قم: مکتبه آیه الله المرعشی النجفی.
33
33. همو.(1410 ق). رسائل المرتضی، قم: دارالقرآن کریم الکریم.
34
عیاشی، محمد بن مسعود.(1411 ق). تفسیر العیاشی ، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات.
35
فارابی، ابو نصر محمد ابن محمد ابن طرخان.(1339). فصوص الحکمه، ترجمه غلامحسین آهنی، اصفهان: کتابفروشی تأیید.
36
فارسی نژاد، علیرضا و دژآباد، حامد.(1388). «فلسفه آفرینش جهان و انسان از دیدگاه قرآن کریم»، اندیشه دینی، سال دوازدهم، شماره 30، صص124-103.
37
37. همو.(1389ش). «تأملی بر دیدگاه متکلمان مسلمان در باب غایتمندی آفرینش»، آینه معرفت، سال هشتم، شماره 22، صص 30-1.
38
همو و شکر، عبدالعلی.(1390ش). «تحلیل هدفمندی آفرینش در اندیشه ملاصدرا»، دوفصلنامه علامه، سال یازدهم، شماره 34، صص 89-87.
39
فیض کاشانی، محمد محسن.(1416 ق). تفسیر الصافی، تهران: مکتبه الصدر.
40
قرطبی، محمد بن احمد.(1405 ق). الجامع لاحکام القرآن کریم، بیروت: موسسه التاریخ العربی.
41
قمی، علی بن ابراهیم.(1404 ق). تفسیر القمی ، قم: موسسه دارالکتاب.
42
مازندرانی، مولی محمد صالح.(بی تا). شرح اصول کافی، بی جا: بینا.
43
مجلسی، محمدباقر.(1403 ق). بحار الانوار، بیروت: موسسه الوفاء.
44
نمازی شاهرودی، علی.(1419 ق). مستدرک سفینه البحار، قم: موسسه نشر اسلامی.
45
ORIGINAL_ARTICLE
چیستی معرفت از منظر فلسفه و دین
یکی از مسألههایی که از قدیم الایام مطرح بوده است اینکه حقیقت معرفت چیست؟ چه عناصری در تعریف معرفت دخالت داشته نقش اساسی ایفا میکنند؟ هر گونه حکمی دربارۀ معرفت داده شود، مبتنی بر دانستن چیستی معرفت است. چیستی معرفت را حداقل از سه زاویه میتوان بررسی کرد؛ یکی از منظر متفکران مسلمان، دیگری از دیدگاه معرفتشناسان معاصر و سوم با نگاه قرآن. محور مقالۀ حاضر بررسی سه نگاه مزبور و تطبیق و مقایسه این سه دیدگاه است. آنچه از این رهگذر به دست میآید دو امر است؛ یکی ملاحظه اشتراکها و افتراقهاست و دیگری نشاندادن استقلال قرآن در حوز مسائل معرفتی.
https://www.aghlodin.ir/article_46563_c325183ef009ff28ee257e380e25763b.pdf
2016-09-22
121
145
علم حضوری و حصولی
تصور و تصدیق
بدیهی و نظری
باورِ صادقِ موجّه
مبناگرایی سنّتی و فرامعرفت
محمّدتقی
فعّالی
m.faali@yahoo.com
1
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، واحد علوم و تحقیقات عالی تهران، گروه عرفان اسلامی.
LEAD_AUTHOR
1. ابن سینا، حسین بن عبداالله، الإشارات والتنبیهات، تهران: دفترنشرکتاب، ١۴٠٣ق.
1
2. ابن سینا، حسین بن عبداالله، الشفا، تحقیق سعید زاید، قم: مکتبة آیةاالله المرعشی النجفی، ١۴٠۵ق.
2
3. ابن عجیبه، احمد بن محمد، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجیـد، تحقیـق احمـدعبـداالله قرشـی رسلان، قاهره، دکتر حسن عباسی زکی، ١۴١٩ق.
3
4. ابهری، اثیرالدین، تنزیل الافکار، بیجا، بینا، بیتا.
4
5. ایجی، میر سیدشریف (١٣٢۵ق)، شرح المواقف، چ اول، تصحیح بدر الدین النعاسی، قم: الشـریف الرضی.
5
6. بغدادی، عبدالقاهر، أصول الإیمان (اصول الـدین)، تحقیـق ابـراهیم محمـد رمضـان، بیـروت: دار و مکتبة الهلال، ٢٠٠٣م.
6
7. پلانتیجا، آلوین و ولترستورف، نیکولاس، عقل و ایمان، ترجمه بهنـاز صـفری، قـم: دانشـگاه قـم، 1381.
7
8. پلانتیجا، آلوین، آیا اعتقاد به خـدا معقـول اسـت،کـلام فلسـفی، ترجمـه احمـد نراقـی و ابـراهیم سلطانی، بیجا///تهران؟///: مؤسسه فرهنگی صراط، ١٣٧۴.
8
9. تفتازانی، سعدالدین، شرح المقاصد، تصحیح عبـدالرحمن عمیـر، قـم: انتشـارات شـریف رضـی، 1370.
9
10. جوادی آملی، عبداالله، شناختشناسی در قرآن، تهران: نشرفرهنگی رجاء، ١٣٧٢.
10
11. حسینی شیرازی، سیدمحمد، تقریب القرآن إلی الأذهان، چ اول، بیروت: دارالعلوم، ١۴٢۴ق.
11
12. رازی، فخرالدین ابوعبداالله محمد بن عمر، شرح عیون الحکمة، تحقیق محمدعثمان، قاهره: مکتبة الثقافة الدینیة، ١۴٣٣ق.
12
13. سبحانی، جعفر، نظریةالمعرفة، قم: المرکزالعالمی للدراسات الاسلامیة،١۴١١ق.
13
14. سبزواری، ملا هادی، شرح منظومه، تهران: انتشارات علمیه اسلامیه، ١٣۶٧.
14
15. سهروردی، یحیی بن حبش، حکمةالاشراق، چ دوم، قم: بوستان کتاب، ١٣٨۶.
15
16. شیرازی، صدرالدین و رازی، قطب الدین، رسالتان فی التصور و التصدیق، تحقیق مهدی شریفی، قم: مؤسسه اسماعیلیان، ١٣٧۴.
16
17. شیرازی، صدرالدین، الأسفارالأربعة، قم: انتشارات مکتبة المصطفوی، ١٣٨٣.
17
18. شیرازی، مفاتیح الغیب، چ اول، تصحیح محمد خواجوی، تهران: مؤسسـه مطالعـات و تحقیقـات فرهنگی، ١٣۶٣.
18
19. طباطبایی، المیزان فی تفسیرالقرآن، چ پنجم، قم: دفترانتشارات اسلامی، ١۴١٧ق.
19
20. طباطبایی، سیدمحمدحسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، چ هشتم، شـرح مرتضـی مطهـری، قم: صدرا، ١٣٧4.
20
21. طباطبایی، نهایةالحکمة، قم: مؤسسة النشرالاسلامی، بیتا.
21
22. عظیمی دخت شورکی، حسین، معرفتشناسی باور دینی ازدیدگاه پلنتینگا، قم: پژوهشگاه حـوزه و دانشگاه، ١٣٨۶.
22
23. غزالی، محمد بن محمد، قسطاس المستقیم، تحقیق ویکتور شلحت الیسوعی، بیروت: المطبعة الکاثولیکیه، ١٩۵٩م.
23
24. فیضی دکنی، ابوالفضل، سواطع الإلهام فی تفسیرالقرآن، چ اول، تحقیق سیدمرتضی آیـتاالله زاده شیرازی، قم: دارالمنار، ١۴١٧ق.
24
25. قاسمی، محمد جمال الدین، محاسن التأویل، چدوم، تحقیق محمد باسل عیون السـود، بیـروت: دار الکتب العلمیة، ١۴١٨ق.
25
26. قمی، عباس، مفاتیح الجنان، چ اول، تهران: جوف، ١٣٨٢
26
27. مدرسی، سیدمحمدتقی، من هدی القرآن، چ اول، تهران: دارمحبی الحسین، ١۴١٩ق
27
28. مصباح یزدی، محمدتقی، آموزش فلسفه، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، ١٣٧٣.
28
29. نخجوانی، نعمت الله بن محمود، فواتح الإلهیة و المفاتیح الغیبیة، چ اول، مصر: دار رکابی للنشـر، ١٩٩٩م.
29
30. Chicholm, R.M, Theory of Knowledge, and edn, prentice – Hall of India: Brow university, 1987.
30
31. Dancy, J and Sosa, E(ed), A Companion to Epistemology, New York: Basil Blackwell, 1992.
31
32. Dancy, Jonathan, An Introduction to Contemporary Epistemology, New York Basil Blackwell Inc. 1986.
32
33. Harrison, Barbet. A, Mastering Philosophy, London: Macmillan, 1990.
33
34. Hospers, J, An interoduction to Philosophical Analysis, London: Routedge, 1988.
34
35. Locke, J, An Essay Concerning Human Understanding, ed: Yolton, London: Everynam’s Libraray, 1961.
35
36. Parkinson, G.H.R.(ed), An Encyclopeadia of Philosophy, London: Routledge, 1983.
36
37. Plantinga, A, Warrant: The Current Debate, NewYork: Oxford University Press, 1993.
37
38. Pojman, L.P, The Theory of knowledge: Classical and Contemporary Readings, California: Wadsworth Press, 1993.
38
39. Pollock, J.L, Contemproray Teories of Knowldege, Rwman and Little field, 1986.
39
40. Russel, B, Human knowledge: It’s Scope and Limits, New York: Simon and Schuster, 1948
40