آیت الله دکتر احمد بهشتی
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
2588-431X
8
15
2016
09
22
دیدگاه ابن رشد درباره نقش عقل در فهم دین و تأثیر این دیدگاه بر توماس آکویناس
7
28
FA
عباس
بخشنده بالی
0000-0003-0087-7307
عضو هیات علمی دانشگاه مازندران
a.bakhshandehbali@gmail.com
ابوالولید محمدبن احمدبن رشد معروف به ابنرشد یکی از معروف ترین مفسران آثار ارسطو در اندلس قرون وسطی می باشد. وی بر خلاف برخی اندیشمندان مسلمان که خردورزی در متون دینی را نادرست میدانستند، به دلایلی از آیات و روایات توجه می دهد که نه تنها خردورزی در متون دینی نادرست نیست بلکه از نگاه دین ضروری است.<br /> از سویی دیگر، توماس آکویناس در حوزه مسیحیت با ارائه ی مبانی مختلف، به خردورزی در متون دینی خود پرداخته و اندیشمند دینی را کسی می داند که اندیشه و استدلال را در آن متون به کار می گیرد.<br /> این مقاله با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی در پی واکاوی دیدگاه هر یک از ابن رشد و آکویناس درباره خردورزی در متون دینی بوده و به این نتیجه می رسد که آکویناس به واسطه ی استادش یعنی آلبرت کبیر از آثار ابن رشد مسلمان استفاده نموده و آن را واسطه ای برای فهم بهتر آثار ارسطو قرار داد.
ابن رشد,آکویناس,اندلس,عقل,دین
https://www.aghlodin.ir/article_46565.html
https://www.aghlodin.ir/article_46565_f11d1288563aa0aa8bf236e98cfb8c6e.pdf
آیت الله دکتر احمد بهشتی
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
2588-431X
8
15
2016
09
22
قرآن کریم و عرضه عقلانیت مستقل
29
48
FA
مهدی
رسولی فینی
دانشجوی دکتری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
rasooli1@gmail.com
محمد علی
لسانی فشارکی
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
lesanima@gmail.com
تاثیر نزول قرآن کریم بر تزلزل فرهنگ و عقلانیت مسلط عصر جاهلی، مورد اتفاق همگان است. اما چگونگی این تاثیرگذاری، در میان متفکران مورد مناقشه قرار گرفته است. سوال اصلی این مقاله آن است که آیا قرآن کریم عرضه کننده عقلانیتی مستقل است یا محتوای قرآن کفایت تاسیس یک عقلانیت جامع و مستقل را بدون نیاز به معارف و دادههای بشری نمیکند. ابتدا، نظر منکران عرضه عقلانیت مستقل از سوی قرآن مورد بازخوانی قرار گرفته تا مشخص شود که مستمسک آن ها در پافشاری بر نظر خود دو چیز است. یکی تاکید بر تاریخمندی این کتاب و دیگری نقد نص انگاری قرآن. سپس نظر برخی از موافقان عرضه عقلانیت مستقل از سوی قرآن کنکاش شده تا روایتهای متفاوتی که از این عقلانیت مستقل وجود دارد روشن شود.
قرآن کریم,عقلانیت وحیانی,عقلانیت مستقل,عقلانیت غیر مستقل
https://www.aghlodin.ir/article_46564.html
https://www.aghlodin.ir/article_46564_b635a03973579c1157d2c1ece6878d2f.pdf
آیت الله دکتر احمد بهشتی
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
2588-431X
8
15
2016
09
22
محوریت انسان در نظام تشریع
49
70
FA
محمدجواد
سلمانپور
دانشیار گروه فلسفه دانشگاه شیراز
msalman@rose.shirazu.ac.ir
دانش فقه مبتنی بر نوعی انسانشناسی و عقل شناسی است، زیرا موضوع اصلی فقه انسان مکلف و مهمترین منبع آن عقل میباشد و اساسا انسان و عقلمحور و مقوم تشریع اسلامی است. اما از آنجا که شناخت انسان و عقل بحثی کلامی و از مبادی فقه به حساب میآید، به طور متمرکز و مستقیم در دانش فقه و اصول فقه مورد بررسی و تحقیق قرار نمیگیرد، از همین رو عقلشناسی و انسانشناسی فقیه در خارج از دانش فقه و اصول شکل میگیرد، در عین حال مباحث متفرقه ای در سه دانش فقه، قواعد فقه و اصول فقه مستقیم یا غیر مستقیم در باره انسان و عقل وجود دارد که عقل و انسانشناسی خاصی را به دست میدهد. در این مقاله برخی از این مباحث مورد بررسی و تحقیق قرار گرفته است که تا حدود زیادی انسان و عقل را در نظام فقه اسلامی نشان میدهد.
نظام تشریع,انسانشناسی,احکام شرعی,انسان,عقل
https://www.aghlodin.ir/article_46562.html
https://www.aghlodin.ir/article_46562_f1a25dbc55f90916a5dc491e49bf98b3.pdf
آیت الله دکتر احمد بهشتی
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
2588-431X
8
15
2016
09
22
نگرشی نوین در تبیین ضرورت عقلی عمل به دستورات شرعی با تأکید بر آیات و روایات
71
90
FA
مهدی
شجریان
دانشجوی دکتری دانشگاه باقرالعلوم
m.shajarian110@gmail.com
یکی از ویژگی های بارز خردمندان در آیات قرآن کریم و روایات اسلامی، «اطاعت الهی» و عمل به دستورات شرع است. این مساله از اوصاف جزئی و متعددی که برای عاقلان در این متون ذکر شده اند نیز قابل استفاده است. هر چند پاره ای از این دستورات با عقل مستقل نیز قابل کشف هستند اما اکثریت قریب به اتفاق آنها نیز اینگونه نبوده و «عقل گریز» ارزیابی می شوند. بر همین اساس ضرورت دارد تا عاقلانه بودن اطاعت در قبال این دستورات تشریح گردد. نوشتار پیش رو این مساله را مد نظر قرار داده است و با روش تحلیلی – توصیفی در آیات و روایات جستجو نموده و توانسته است سه پاسخ نوین برای آن استنباط نمایند. «آیه بودن دستورات شرع» و حکایت آنها از مقصودی فراتر، «علمی بودن آنها» و تکیه این دستورات بر عنصر یقین و در نهایت «منجز بودن آنها» و دفع ضرر محتمل از طریق عمل به آنها، سه دلیلی هستند که در این نوشتار به تفصیل تبیین گردیدهاند.
قرآن,روایات,عقل,آیه,علم,دفع ضرر محتمل
https://www.aghlodin.ir/article_46561.html
https://www.aghlodin.ir/article_46561_cf7cb534961a958cfd6b1eaac7fcacbd.pdf
آیت الله دکتر احمد بهشتی
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
2588-431X
8
15
2016
09
22
هدفداری آفرینش از منظر قرآن کریم و حکمت متعالیه
91
120
FA
علیرضا
فارسی نژاد
استادیار دانشگاه شیراز، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، بخش فلسفه و کلام اسلامی
alifarsi@shirazu.ac.ir
در خصوص سازگاری یا ناسازگاری آموزههای حکمت متعالیه با آموزههای قرآنی و وحیانی همواره اختلاف نظر وجود داشته است. مقالهی حاضر با هدف بررسی میزان هماهنگی آموزههای حکمت متعالیه با آموزههای قرآنی، یکی از مهمترین مسائل فلسفی-کلامی یعنی مسألهیهدفداری آفرینش را با روش تحلیلی-تطبیقی، در سه محور اصل غایتمندی، علت غایی و غایت افعال الهی، از دیدگاه قرآن کریم و حکمت متعالیه مورد بررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده است که از دیدگاه قرآن کریم و حکمت متعالیه، آفرینش کاملاً غایتمند است؛ علت غایی آفرینش جهان، انسان، و علت غایی آفرینش انسان، ذات خداوند است؛ غایت و هدف فعلی مخلوقات و افعال الهی نیز همان ذات خداوند است، پس به طور کلی میتوان گفت علت غایی و غایت افعال الهی، ذات بیهمتای اوست. بنابراین، دیدگاه حکمت متعالیه در زمینهی غایتمندی افعال الهی با قرآن کریم هماهنگ بوده و هیچگونه تعارض و حتی اختلافی در این زمینه وجود ندارد.
قرآن کریم,حکمت متعالیه,هدفداری,افعال الهی,ذات خداوند
https://www.aghlodin.ir/article_46566.html
https://www.aghlodin.ir/article_46566_c1b8d95306f1f7b247550c94bd4d82e5.pdf
آیت الله دکتر احمد بهشتی
عقل و دین
۲۵۸۸-۳۸۱X
2588-431X
8
15
2016
09
22
چیستی معرفت از منظر فلسفه و دین
121
145
FA
محمّدتقی
فعّالی
دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، واحد علوم و تحقیقات عالی تهران، گروه عرفان اسلامی.
m.faali@yahoo.com
یکی از مسألههایی که از قدیم الایام مطرح بوده است اینکه حقیقت معرفت چیست؟ چه عناصری در تعریف معرفت دخالت داشته نقش اساسی ایفا میکنند؟ هر گونه حکمی دربارۀ معرفت داده شود، مبتنی بر دانستن چیستی معرفت است.<br /> چیستی معرفت را حداقل از سه زاویه میتوان بررسی کرد؛ یکی از منظر متفکران مسلمان، دیگری از دیدگاه معرفتشناسان معاصر و سوم با نگاه قرآن. محور مقالۀ حاضر بررسی سه نگاه مزبور و تطبیق و مقایسه این سه دیدگاه است. آنچه از این رهگذر به دست میآید دو امر است؛ یکی ملاحظه اشتراکها و افتراقهاست و دیگری نشاندادن استقلال قرآن در حوز مسائل معرفتی.<br /> <br /> <br /> <br />
علم حضوری و حصولی,تصور و تصدیق,بدیهی و نظری,باورِ صادقِ موجّه,مبناگرایی سنّتی و فرامعرفت
https://www.aghlodin.ir/article_46563.html
https://www.aghlodin.ir/article_46563_c325183ef009ff28ee257e380e25763b.pdf