نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 رشته فقه و اصول، حوزه علمیه قم، استادیار، گروه معارف اسلامی دانشگاه صنعتی سهند تبریز، (نویسنده مسئول)،
2 فقه و اصول؛ دانش آموخته سطح 4 حوزه علمیه قم،
چکیده
مقاله «خداوند کتاب را نازل کرده است» به قلم آقای شبستری با سه پرسشِ اصلی «معانی کتاب در قرآن؟ معانی نزول کتاب در قرآن؟ و « کتاب » بر چه کسی نازل شده است؟»، به دنبال اثبات این مطلب است که قرآن بر شخص پیامبر نازل شده است نه بر عموم مردم؛ اما با استفاده آیات، روایات و ادله عقلی، نظریات ایشان مورد نقد و بررسی قرار میگیرد. از جمله ادلهای که میتوان در نقد نظریه ایشان بیان کرد، عبارتند از: آیات نزول تدریجی قرآن، آیات هدایت عمومی قرآن، آیات تحدی، آیاتی که عموم مردم یا مؤمنین را مورد خطاب قرار داده و ... همچنین روایاتی که تشویق به حفظ و کتابت قرآن دارد، دلالت بر نزول قرآن بر عموم مردم – نه فقط شخص پیامبر (صلیاللهعلیهوآله) -دارد. این مقاله که بهصورت تحلیلی توصیفی کتابخانهای در یک مقدمه و سه بخش اصلی مطابق سه سؤال مطرح شده در مقاله آقای شبستری تدوین شده، در صدد بیان پاسخ شبهات وارده در مقاله فوق است و بیان میدارد تمامی ادعاهای مقاله ازجمله نظریه «زیست جهان وحیانی» ادعایی بیش نیست و هیچ سند معتبر عقلی و نقلی بر حقانیت یا مطابقت آن ذکر نشده است. یکی از اهداف نزول تدریجی این بود که شرع مقدس، به مرور زمان و با تکمیل دین به مردم ارائه شود. همچنین در صدد آن است که نشان دهد قرآن کتاب شریعتساز و منبع اصلی دین مبین اسلام است که برای بیان شریعت و تکالیف عموم مردم در راستای سعادت ابدی نازل شده است.
تازه های تحقیق
نتیجهگیری
نبی مکرم اسلام حضرت محمد مصطفی (صلیاللهعلیهوآله) آخرین رسول الهی بر روی زمین است و آخرین دین و آخرین کتاب الهی هم بهواسطه وجود مبارک ایشان برای هدایت مردم نازل شده است. قرآن کتاب کامل و جامع و دربردارنده تمام قوانین و احکام الهی تا روز قیامت میباشد. در قرآن مطالبی در مورد دین مطرح شده است که دین را نزد خداوند فقط اسلام معرفی میکند و هرکس غیر اسلام دین دیگری انتخاب کند از خاسران خواهد بود. با دقت در آیات و شأن نزول آیات میتوان به این نتیجه رسید که این کتاب مقدس نه فقط برای شخص پیامبر اسلام و نه فقط برای مسلمانان اولیه، بلکه برای هدایت عموم مردم تا قیامت نازل شده است؛ زیرا آیات الهی عموم مردم و عموم مؤمنین را در موارد متعددی خطاب قرار داده است. آیات تحدی، شواهد تاریخی، عدم تحریف در طول تاریخ و تشویق به حفظ و کتابت قرآن دلالت بر این دارد که این کتاب مقدس برای هدایت عموم مردم نازل شده است و مختص شخص پیامبر اسلام نیست. با توجه به این مطالب میتوان به این نتیجه رسید که این کتاب مقدس نه برای شخص پیامبر، نه برای مسلمانان زمان پیامبر، نه برای مسلمانان همه اعصار بلکه برای عموم مردم در همه عصرها تا روز قیامت نازل شده و همه نیازهای بشر در این کتاب مقدس بیان شده است، از طرف دیگر هم دین مبین اسلام آخرین و کاملترین دین الهی بوده و خود قرآن هم به این مطلب اشاره کرده است، زیرا یکی از معانی اصلی کتاب، کتاب شرایع و ادیان میباشد که بر پیامبران نازل شده است و این کتاب در دین اسلام قرآن است که برای هدایت عموم تا روز قیامت بدون اندک تغییری باقی خواهد ماند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
تأملی انتقادی در مقاله:« خداوند کتاب را نازل کرده است» با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی(ره).
نویسندگان [English]
- mohammd shokri 1
- mazaher ahmadian 2
1 Assistant professor, Department of Islamic studies, Sahand University of Technology, Tabriz, Iran, (Corresponding author),
2 Graduate of level four in the Islamic seminary
چکیده [English]
مقاله « خداوند کتاب را نازل کرده است » با سه پرسشِ اصلی « معانی کتاب در قرآن؟ معانی نزول کتاب در قرآن؟ و « کتاب » بر چه کسی نازل شده است؟ » به دنبال اثبات این مطلب است که قرآن بر شخص پیامبر نازل شده است نه بر عموم مردم. اما با استفاده آیات، روایات و ادله عقلی، نظریات شبستری مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.
از جمله ادله ای که می توان در نقد نظریه ایشان بیان کرد: آیات نزول تدریجی قرآن، آیاتی هدایت عمومی قرآن، آیات تحدی، آیاتی که عموم مردم یا مومنین را مورد خطاب قرار داده و... است. همچنین روایاتی که تشویق به حفظ و کتابت قرآن دارد، دلالت بر نزول قرآن بر عموم مردم دارند نه شخص پیامبر(ص). این مقاله که بصورت تحلیلی توصیفی کتابخانه ای در یک مقدمه و سه بخش اصلی مطابق سه سوال مطرح شده در مقاله آقای شبستری تدوین شده که در صدد بیان پاسخ شبهات وارده در مقاله فوق میباشد و تمامی ادعاهای مقاله من جمله نظریه « زیست جهان وحیانی» ادعایی بیش نیست و هیچ سند معتبر عقلی و نقلی بر حقانیت و یا مطابقت آن ذکر نشده است. و یکی از اهداف نزول تدریجی این بود که شرع مقدس، به مرور زمان و با تکمیل دین به مردم ارائه شود. در صدد اثبات این نظریه است که قرآن کتاب شریعت ساز و منبع اصلی دین مبین اسلام است که برای بیان شریعت و تکالیف عموم مردم در راستای سعادت ابدی نازل شده است.
کلیدواژه‌ها [English]
- شبستری
- نزول قرآن
- نزول دفعی
- کتاب
- سنت
- علامه طباطبایی
قرآن
- ابنمنظور، محمدبن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار احیاءالتراث العربی.
- ایجی، میرشریف، (1325ق)، شرح المواقف، قم، الشریف الرضی.
- بغدادی، أبو عبید قاسم بن سلام، (1415ق)، فضائل القرآن ومعالمه وآدابه، بیروت، دار ابن کثیر.
- برقى، احمد بن محمد بن خالد، (1371ق)، المحاسن، قم، دار الکتب الاسلامیة.
- جعفریان، رسول (1415ق)، القرآن و دعاوی التحریف، بیروت، دار الثقلین.
- حجتی، محمد باقر، (1372)، تاریخ قرآن کریم، تهران، دفتر نشرفرهنگ اسلامی.
- راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1412ق)، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودی، بیروت، دارالعلم الدار الشامیة.
- زبیدی، محمد بن محمد، (1414ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر.
- زمخشری، محمودبن عمر، (1407ق)، الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی.
- سیوطی، جلال الدین عبد الرحمن بن ابیبکر، (1404ق)، درّ المنثور فی التفسیر بالماثور، قم، کتابخانه آیةالله مرعشی نجفی.
- طباطبایی، محمد حسین، (1374ش)، المیزان، ترجمه: سید محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی.
- _______________________، (1394ق)، قرآن در اسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- طبری، محمد بن جریر، (1412ق)، جامع البیان عن تأویل آیات القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
- طیب، سید عبدالحسین، (1378ش)، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، (1424ق)، العین، بیروت، دارالکتب العلمیة.
- فیاض لاهیجى، (1373ش)، گوهر مراد، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
- قرائتی، محسن، تفسیر نور، (1383ش)، مرکز فرهنگی درسهایی ازقرآن، تهران، چاپ یازدهم.
- کلینى، محمد بن یعقوب، (1429ق)، اصول کافی، دارالحدیث، قم، چاپ اول.
- مجتهد شبستری، محمد، (بیتا)، خداوند کتاب را نازل کرده است، com.
- مجلسى، محمد باقر، (1404ق)، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت.
- مصطفوى، حسن، (1367ش)، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، چاپ اول.
- مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، انتشارات صدرا، تهران، بیتا.
- مغنیه، محمد جواد، (1424)، تفسیر الکاشف، دارالکتب الاسلامیة، تهران
)